ફોનમાં એન્ડ ટુ એન્ડ એન્ક્રિપ્શન શું છે? વોટ્સએપે કેમ આપી ભારત છોડવાની ધમકી?

End To End Encryption: કલ્પના કરો કે તમે સવારે ઉઠો અને જાણશો કે આજથી વોટ્સએપ કામ કરશે નહીં, તો તમે ચોંકી જશો. તે બીજી વાત છે કે તમે અન્ય વિકલ્પો શોધવાનું શરૂ કરશો પરંતુ WhatsApp કંઈક બીજું છે. તેનું કારણ એ છે કે Whatsapp એ લોકોના દિલમાં ખાસ જગ્યા બનાવી છે. Whatsapp સોશિયલ મીડિયાની દરેક જરૂરિયાત પૂરી કરી રહ્યું છે જેના માટે લોકો આજના સમયમાં આતુર છે, પછી તે પોતાના પ્રિયજનો સાથે વાત કરવાની હોય, તેમને વીડિયો કૉલ કરવાની હોય, હવે તેના દ્વારા પૈસા પણ મોકલી શકાય છે. પરંતુ આ બધા વચ્ચે અચાનક વોટ્સએપે કોર્ટમાં ધમકી આપી કે તે ભારત છોડી દેશે.

એ પછી શું થયું કે વોટ્સએપે કોર્ટમાં આ બધું કહ્યું. વાસ્તવમાં એવું થયું કે વોટ્સએપે ભારત સરકારના નિર્ણય સામે કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો હતો. WhatsAppએ કહ્યું કે સરકારે તેને એન્ડ-ટુ-એન્ડ એન્ક્રિપ્શન તોડવાનું કહ્યું છે. જો તેને આ મામલે દબાણ કરવામાં આવશે તો તે ભારતમાં તેની એપ બંધ કરી દેશે. જે બાદ આ મામલો ચર્ચામાં આવ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં, સમજો કે એન્ડ ટુ એન્ડ એન્ક્રિપ્શન શું છે અને સરકાર શા માટે આવું કરવા માટે કહી રહી છે.

એન્ડ-ટુ-એન્ડ એન્ક્રિપ્શન શું છે?
એન્ડ-ટુ-એન્ડ એન્ક્રિપ્શન (E2EE) એ એક સુરક્ષા સિસ્ટમ છે જે ફક્ત મોકલનાર અને પ્રાપ્તકર્તા દ્વારા જ ડેટાને વાંચી શકાય છે. આનો અર્થ એ છે કે ડેટાને રસ્તામાં કોઈપણ અન્ય દ્વારા વાંચી અથવા બદલી શકાતો નથી, પછી ભલે તે હેકર્સ હોય, સરકારો હોય અથવા સેવા પ્રદાતાઓ પોતે હોય. E2EE સામાન્ય રીતે ગાણિતિક અલ્ગોરિધમ્સ અને ક્રિપ્ટોગ્રાફિક કીનો ઉપયોગ કરીને અમલમાં મૂકવામાં આવે છે. જ્યારે તમે કોઈને E2EE સંદેશ મોકલો છો, ત્યારે તમારા ઉપકરણો પ્રાપ્તકર્તાની સાર્વજનિક કીનો ઉપયોગ કરીને ડેટાને એન્ક્રિપ્ટ કરે છે. ફક્ત પ્રાપ્તકર્તાના ઉપકરણમાં ખાનગી કી છે જે ડેટાને ડિક્રિપ્ટ કરી શકે છે.

શું કહે છે ભારત સરકાર?
WhatsApp ભારતમાં સૌથી લોકપ્રિય મેસેજિંગ એપમાંની એક હોવાથી, તે ડિફોલ્ટ રૂપે E2EE ઓફર કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે તમે મોકલો છો અને પ્રાપ્ત કરો છો તે બધા સંદેશાઓ, કૉલ્સ અને વિડિઓ કૉલ્સ આપમેળે એન્ક્રિપ્ટેડ છે. બીજું કોઈ તેને નથી મેળવી શકતું. આ મુદ્દે સરકાર અને વોટ્સએપ વચ્ચે પેચ ફસાયો છે. ભારત સરકારે E2EE વિશે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે અને દલીલ કરી છે કે તે ગુનાઓની તપાસમાં અવરોધ લાવી શકે છે. સરકારે કાયદા દ્વારા વોટ્સએપને આદેશ આપ્યો છે કે તે કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓને સંદેશાઓની ઍક્સેસ પ્રદાન કરવાની રીત વિકસાવે. સરકાર આ ઇચ્છે છે કારણ કે તેનું કહેવું છે કે ફેક ન્યૂઝ અને નફરત ફેલાવતી વસ્તુઓને રોકવા માટે કેટલીક બાબતો જાણવી જરૂરી છે. આ ઉપરાંત સરકારનું એમ પણ કહેવું છે કે ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટની કલમ 87 તેમને સોશિયલ મીડિયા માટે નવા નિયમો બનાવવાનો અધિકાર આપે છે. આ નવા નિયમોમાં સેક્શન 4(2) છે, જે મોટી સોશિયલ મીડિયા કંપનીઓ માટે કોઈપણ ખોટા સમાચાર અથવા આવા કોઈ સંદેશ ફેલાવનાર વ્યક્તિની ઓળખ કરવી જરૂરી બનાવે છે.

શું છે સરકારનો કાયદો?
ભારત સરકાર દ્વારા ઘડવામાં આવેલ 2021 ની ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી દ્વારા, સરકારે કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓને ગુનાઓની તપાસમાં મદદ કરવા માટે ETEE માં ફેરફારો કરવા હાકલ કરી છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મને કાનૂની વિનંતીઓનું પાલન કરવા અને અપરાધ સંબંધિત સંદેશાઓની ઍક્સેસ પ્રદાન કરવા સૂચના આપવામાં આવી હતી.

વોટ્સએપનો પોતાનો તર્ક, સરકારનો પોતાનો તર્ક:
સરકારે પણ પોતાનો કેસ જોરદાર રીતે કર્યો છે અને હવે WhatsAppએ આ નિયમોનો વિરોધ કર્યો છે, એવી દલીલ કરી છે કે તેઓ ETEEને નબળા પાડશે અને વપરાશકર્તાઓની ગોપનીયતાને જોખમમાં મૂકશે. વોટ્સએપની બોટમ લાઇન એ છે કે આનાથી યુઝર્સની પ્રાઇવસી જોખમમાં મુકાશે. આ એક રીતે યોગ્ય પણ છે. આની સામે વોટ્સએપ કોર્ટમાં પહોંચ્યું છે. દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં વોટ્સએપનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા એડવોકેટ તેજસ કારિયાએ કહ્યું કે જો તેમને મેસેજના એન્ડ-ટુ-એન્ડ એન્ક્રિપ્શનને તોડવાનું કહેવામાં આવશે, તો તેઓ ભારતમાં એપ બંધ કરી દેશે. આ પછી બધાને આશ્ચર્ય થયું.

હવે મામલો કોર્ટમાં પહોંચ્યોઃ
હાલમાં દિલ્હી હાઈકોર્ટે આ કેસની આગામી સુનાવણી 14 ઓગસ્ટના રોજ નક્કી કરી છે. થયું એવું કે જ્યારે સરકાર આ કાયદો લાવી ત્યારે વોટ્સએપ અને ફેસબુકે મેટા વતી સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. આ પછી, સુપ્રીમ કોર્ટની સુનાવણી પછી, ગયા મહિને જ, આ અરજીને દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવી હતી. હવે આમાં શું થાય છે તે જોવાનું છે.

E2EE ના કેટલાક વધુ ફાયદા પણ જાણો..
સીક્રેટ: આ ખાતરી કરે છે કે તમારી ખાનગી વાતચીત અને ડેટા ખાનગી રહે છે.
સિક્યોરીટી: તે તમારા ડેટાને અનધિકૃત ઍક્સેસથી સુરક્ષિત કરે છે.
વિશ્વાસ: એ કહેવું સાચું છે કે ETEE ઑનલાઇન સંચારમાં વિશ્વાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.